Sprawa spadkowa – wniosek, cena, dokumenty

Sprawa spadkowa określana prawnie jako: stwierdzenie nabycia spadku, rozpoczyna się od złożenia do sądu odpowiedniego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłej osobie (podstawą może być testament zmarłego, a jeśli go nie ma spadkobiercy mogą dziedziczyć jego majątek na podstawie reguł ustawowych).

Dokumenty do sprawy spadkowej

Prawo spadkowe stanowi, że do sprawy o stwierdzenie nabycia spadku należy skompletować następujące dokumenty:

• Skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy,
• Odpowiednie akty stanu cywilnego (np. małżonek spadkodawcy musi załączyć odpis aktu małżeństwa, dziecko spadkodawcy – odpis aktu urodzenia, zamężna córka spadkodawcy – odpis aktu urodzenia i odpis aktu małżeństwa itd.),
• Oryginał testamentu – jeżeli został sporządzony.

Do wniosku o dział spadku (część sprawy spadkowej) należy załączyć:

• Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia – jeżeli były sporządzone,
• Jeżeli wcześniej nie przeprowadzono postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, należy załączyć dokumenty jak do wniosku o stwierdzenie nabycia spadku,
• Dokumenty dotyczące poszczególnych rzeczy wchodzących w skład spadku, np. odpis księgi wieczystej nieruchomości, kartę pojazdu itd.

Trzeba również pamiętać o załączeniu dowodu uiszczenia opłaty od wniosku.

Sprawa spadkowa – cena

Jeżeli chodzi o sprawę o stwierdzenie nabycia spadku, to jej koszty kształtują się następująco:

• Opłata stała od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku (po jednej osobie) – 50 zł,
• Opłata za wpis w rejestrze spadkowym – 5 zł,
• Jeżeli od śmierci spadkodawcy nie upłynęło 6 miesięcy do dnia rozprawy, na rozprawie składa się także oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, od którego pobiera się opłatę w kwocie 50 zł od każdej osoby, która to oświadczenie składa.

W sprawie o dział spadku, trzeba ponieść następujące koszty:

• Opłata stała od wniosku o dział spadku – 500 zł, a jeżeli wniosek o podział jest zgodny – 300 zł;
• Jeżeli dział spadku wiąże się ze zniesieniem współwłasności, to opłata stała wynosi odpowiednio 1000 zł lub 600 zł.

Jeżeli wnioskodawca chce, aby w sprawie spadkowej reprezentował go profesjonalny pełnomocnik, do powyższych opłat należy także doliczyć 17 zł opłaty skarbowej od udzielonego adwokatowi pełnomocnictwa oraz umówione z adwokatem wynagrodzenie.

Należy również pamiętać, że każda sprawa, w zależności od stanu faktycznego i stanowiska stron, może generować również dodatkowe koszty, np. koszt opinii biegłych.

Koszty w sprawie spadkowej – kto je ponosi?

Zarówno sprawa o stwierdzenie nabycia spadku, jak i o dział spadku, toczą się w trybie nieprocesowym. W postępowaniach nieprocesowych panuje zasada, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty związane ze swym udziałem w sprawie.

Jednakże, zgodnie z art. 520 § 2 k.p.c., w sytuacji gdy uczestnicy postępowania nieprocesowego są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub ich interesy są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników.

Dodatkowo, jeżeli interesy uczestników są sprzeczne, sąd może włożyć na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązek zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego uczestnika. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio, jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie.

Spadek u notariusza czy w sądzie?

Sprawa spadkowa może zostać przeprowadzona bez udziału sądu. Wówczas spadkobiercy muszą udać się do notariusza, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Główną zaletą takiego rozwiązania jest to, że nie wiąże się on z długim oczekiwaniem na wyznaczenie posiedzenia przez sąd. Jednakże załatwienie spraw spadkowych w taki sposób wymaga spełnienia licznych warunków.

Przede wszystkim, sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia nie będzie możliwe, jeżeli spadkodawca był cudzoziemcem oraz gdy w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub nieruchomości położone poza granicami Polski. Nie będzie to możliwe również wtedy, gdy istnieje spór co do tego, kto jest spadkobiercą oraz jakie udziały w masie spadkowej przypadają każdemu ze spadkobierców. Jeżeli jednak krąg spadkobierców jest znany i pewny, to wszyscy ci spadkobiercy muszą się równocześnie stawić u notariusza, aby mógł on sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia.

Oczywistym jest, że notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia tylko wtedy, gdy wcześniej nie było wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez innego notariusza.

Jeżeli więc istnieją wątpliwości co do tego, kto wchodzi w skład kręgu spadkobierców, lepszym rozwiązaniem będzie złożenie do właściwego sądu rejonowego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Sąd ma bowiem obowiązek z urzędu ustalić krąg spadkobierców.

Dodatkowo, jeżeli od śmierci spadkodawcy upłynęło więcej niż 6 miesięcy, nie ma obowiązku, aby wszyscy spadkobiercy stawili się w sądzie na posiedzeniu w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku.

Nabycie spadku

Prawomocne, wydane przez sąd postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku pozwala spadkobiercy na wykazanie, że przysługują mu wynikające z dziedziczenia prawa. Podobną moc ma akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza.

Powyżej wskazane dokumenty pozwolą np. na wpisanie spadkobiercy do księgi wieczystej nieruchomości jako właściciela czy też wezwanie dłużnika spadkodawcy do zapłaty długu. Jeżeli mamy do czynienia z dziedziczeniem przez kilku spadkobierców, postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, które określa w jakim ułamku dziedziczy każdy ze spadkobierców, otwiera także drogę do przeprowadzenia działu spadku.

Nie należy zapominać również o obowiązkach podatkowych, które wiążą się ze stwierdzeniem nabycia spadku – należy przedstawić we właściwym urzędzie skarbowym oświadczenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

Osoby zaliczające się do tzw. „zerowej” grupy podatkowej, jeżeli złożą to oświadczenie w nieprzekraczalnym terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, będą zwolnione od zapłaty podatku od spadku.